Grzyby groźne dla drzew

Grzyby mogą stanowić poważne zagrożenie dla drzew, wpływając na ich zdrowie i trwałość. Oto kilka najgroźniejszych grzybów, które atakują drzewa:

1. Grzyby pasożytnicze

• Armillaria mellea (grzyb miodowy):  jest patogenem wywołującym opieńkową zgniliznę korzeni, która może prowadzić do poważnych uszkodzeń i śmierci drzew. Grzyb ten występuje na całym świecie, szczególnie w strefie klimatu umiarkowanego, i atakuje szeroką gamę roślin, w tym głównie drzewa liściaste oraz iglaste, takie jak sosna i świerk. Infekcja grzybem Armillaria mellea objawia się słabszym wzrostem drzew, przebarwieniem igieł oraz karłowaceniem nowych pędów. Na korzeniach i pniach roślin mogą pojawiać się białe, watowate grzybnie oraz charakterystyczne żółtobrązowe owocniki w kształcie parasoli. W szyi korzeniowej występują także wycieki żywicy, co dodatkowo osłabia drzewo.
• Heterobasidion annosum (korzeniowiec sosnowy): Atakuje drewno i powoduje gnicie, szczególnie w drzewach iglastych. Jest jednym z najpoważniejszych patogenów leśnych. Jest to najgroźniejszy gatunek korzeniowca, atakujący głównie drzewa iglaste, ale również liściaste, takie jak brzoza, buk, grab, olsza i dąb. Największe straty powoduje na gruntach porolnych, gdzie wywołuje zgniliznę systemu korzeniowego, co prowadzi do redukcji przyrostów drzew. Porażone drzewa wykazują objawy dopiero po zasiedleniu przez patogena około 30% systemu korzeniowego. W koronie drzew widoczne są skrócone przyrosty oraz zmniejszenie długości igieł. Drzewa te stają się bardziej podatne na wywrotki podczas silnych wiatrów. Owocniki korzeniowca sosnowego mają formę konsolowatą, a hymenofor z rurkami o różnej średnicy występuje przy szyi korzeniowej lub na korzeniach.

2. Grzyby saprotroficzne

Grzyby saprotroficzne pełnią kilka kluczowych funkcji w ekosystemach:

Redukcja materii organicznej: Rozkładają martwe pnie, gałęzie, liście i inne resztki organiczne, co zapobiega gromadzeniu się martwych organizmów i wspomaga cykl nutrientów. Bez ich działalności lasy mogłyby stać się „gigantycznymi cmentarzyskami”, a sole mineralne niezbędne do życia roślin pozostałyby niedostępne.

Wzbogacanie gleby: Dzięki rozkładowi materii organicznej grzyby saprotroficzne przyczyniają się do wzbogacenia gleby w substancje odżywcze, co zwiększa jej żyzność i wspiera wzrost roślin.

Obieg pierwiastków: Umożliwiają krążenie pierwiastków takich jak węgiel, azot i fosfor w biosferze. Procesy te są kluczowe dla utrzymania równowagi ekologicznej.

Przykłady grzybów saprotroficznych:

• Fomes fomentarius (hubiak pospolity): Atakuje drewno, prowadząc do jego osłabienia. Może być niebezpieczny dla starych drzew.
• Phellinus igniarius (czyreń ogniowy) Poraża w pełni żywe, niczym nieosłabione drzewa liściaste, głównie takie gatunki jak wierzba, grab, klon, topola, wiąz, a także olszę, jarząb i jabłoń.
• Ganoderma applanatum (lakownica spłaszczona): Powoduje gnicie drewna, szczególnie w martwych lub osłabionych drzewach.

3. Grzyby wywołujące choroby liści

• Cylindrocladium spp.: to rodzaj grzybów, który obejmuje kilka gatunków patogenicznych, odpowiedzialnych za poważne choroby liści u roślin. W szczególności, Cylindrocladium scoparium i Cylindrocladium buxicola są znane z wywoływania plamistości liści oraz zgnilizny korzeni, co może prowadzić do przedwczesnego opadania liści i osłabienia drzew. Infekcja grzybami z rodzaju Cylindrocladium objawia się na liściach w postaci ciemnobrązowych plam o owalnym kształcie. Plamy te często występują w dużym zagęszczeniu, zwłaszcza na dolnych partiach roślin. Z czasem mogą pojawić się czarne zarodniki grzyba, które są widoczne w skupiskach na porażonych liściach. U niektórych gatunków roślin, takich jak azalie czy bukszpany, objawy te mogą być połączone z gniciem korzeni, co dodatkowo osłabia rośliny i prowadzi do ich zamierania.
• Phytophthora ramorum: to patogen wywołujący poważne choroby drzew, szczególnie dębów i buków, prowadzące do ich zamierania. Należy do grupy organizmów grzybopodobnych z rodzaju Phytophthora, które są znane z wywoływania różnych chorób roślin, w tym fytoftorozy. Infekcja Phytophthora ramorum objawia się na różnych etapach rozwoju drzew. W początkowej fazie można zaobserwować:
  • Brunatnienie liści: Liście zaczynają żółknąć i brązowieć, co prowadzi do ich przedwczesnego opadania.
  • Nekroza pędów: Na pędach mogą pojawić się czarne plamy, a tkanki pod nimi ulegają zgniciu.
• W miarę postępu choroby, objawy stają się bardziej widoczne. Drzewa mogą wykazywać:
  • Usychanie liści i gałęzi: Całe konary mogą obumierać, co prowadzi do znacznego osłabienia drzewa.
  • Mokre wycieki: Na pniach i korzeniach mogą pojawić się mokre plamy, co wskazuje na obecność patogenu.

4. Pozostałe grzyby

• Rhizoctonia solani: to patogeniczny grzyb, który może prowadzić do gnicie korzeni u wielu gatunków drzew, co osłabia ich stabilność i zdrowotność. Należy do rodziny Rhizoctoniaceae i jest znany z wywoływania różnych chorób roślin, w tym zgorzeli siewek, zgnilizny korzeni oraz zamierania pędów. Infekcja Rhizoctonia solani objawia się przede wszystkim w podziemnych częściach roślin. Do najczęstszych objawów należą:
  • Zgnilizna korzeni: Grzyb powoduje ciemnobrązowe lub czarne zgnilizny na korzeniach, co prowadzi do ich osłabienia i utraty zdolności do pobierania wody oraz składników odżywczych. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do całkowitego obumarcia rośliny.
  • Usychanie liści: Na starszych roślinach mogą występować objawy usychania liści, które stają się żółte i opadają. To również jest wynikiem osłabienia systemu korzeniowego.
• Pythium spp. (zgorzel zgnilakowa): to rodzaj grzybów, który wywołuje poważne choroby korzeniowe u wielu gatunków roślin, szczególnie w warunkach nadmiernej wilgotności. Patogeny te są odpowiedzialne za zjawisko znane jako zgnilizna korzeni, które może prowadzić do znacznych strat w uprawach rolnych i ogrodniczych. Infekcja Pythium objawia się przede wszystkim w systemie korzeniowym roślin. Do najczęstszych objawów należą:
  • Gnicie korzeni: Zainfekowane korzenie stają się brązowe, miękkie i łatwo rozpadające się. W wyniku tego roślina traci zdolność do pobierania wody i składników odżywczych, co prowadzi do zahamowania wzrostu.
  • Usychanie liści: Na starszych roślinach mogą występować objawy usychania liści, które stają się żółte i opadają. W początkowych fazach infekcji rośliny mogą odzyskiwać turgor w nocy, ale ostatecznie więdną nieodwracalnie.

Podsumowanie

Zarządzanie zdrowiem drzew jest kluczowe dla minimalizacji wpływu tych patogenów. Ważne są działania prewencyjne, takie jak unikanie ran w warstwie korzeniowej oraz regularne monitorowanie stanu zdrowia drzew. Wprowadzenie skutecznych strategii zarządzania drzewostanem może pomóc w ochronie przed tymi groźnymi grzybami i zachowaniu równowagi ekosystemu leśnego.